Γενικές πληροφορίες για τους 3ους γομφίους (φρονιμίτες)

Οι 3οι γομφίοι είναι τα τελευταία ή οπισθιέστερα δόντια της άνω και της κάτω γνάθου, βρίσκονται δηλαδή φυσιολογικά πίσω από τον 2ο γομφίο (2ο τραπεζίτη). Ονομάζονται και φρονιμίτες ή σωφρονιστήρες διότι φυσιολογικά ανατέλλουν στο στόμα μας μεταξύ του 17ου και 25ου έτους της ηλικίας μας δηλαδή κατά την περίοδο που φυσιολογικά επέρχεται η σωφροσύνη στην συμπεριφορά και σκέψη του ατόμου. Συχνά δεν μπορούμε να τους παρατηρήσουμε στο στόμα μας είτε διότι λείπουν τελείως (αγενεσία), είτε επειδή δεν χωρούν στις γνάθους μας και παραμένουν έγκλειστοι σε αυτές. Την θέση των 3ων γομφίων (φρονιμιτών) μπορούμε να την εκτιμήσουμε με την βοήθεια της πανοραμικής ακτινογραφίας. Οι ανθρωπολόγοι επισημαίνουν ότι οι σκληρές τροφές που είχαν οι πρωτόγονοι άνθρωποι στην δίαιτα τους προκαλούσαν έντονες αποτριβές και αποκλίσεις στα δόντια τους. Αυτές οι μεταβολές στην οδοντοστοιχία των πρωτόγονων ανθρώπων εξασφάλιζαν χώρο ώστε οι φρονιμίτες να ανατέλλουν τελείως. Η δίαιτα του σύγχρονου ανθρώπου όμως είναι πολύ πιο μαλακή και μαζί με τη δημοφιλή ορθοδοντική θεραπεία δημιουργούν μια οδοντοστοιχία με περισσότερο όγκο με αποτέλεσμα να μην παραμένει χώρος για την ανατολή των φρονιμιτών. Αυτή η έλλειψη χώρου σηματοδοτεί την έναρξη των προβλημάτων όταν οι τέσσερις φρονιμίτες εμφανίζονται στο στόμα μας.

Τι είναι το έγκλειστο δόντι;

Ένα δόντι γίνεται έγκλειστο όταν υπάρχει έλλειψη χώρου για αυτό στην οδοντοστοιχία με αποτέλεσμα η ανάπτυξη και ανατολή του να εμποδίζονται από τα ούλα, το οστό της γνάθου ή από ένα άλλο δόντι.

Πόσο σοβαρή κατάσταση είναι ένα έγκλειστο δόντι;

Ένα έγκλειστο δόντι μπορεί να πονάει και να οδηγήσει σε τοπική λοίμωξη. Μπορεί επίσης να προκαλέσει ορθοδοντικά προβλήματα (στροφή, κλίσεις) αλλά και βλάβη άλλων δοντιών ή ριζών. Πιό σοβαρά προβλήματα μπορούν να προκύψουν εάν ο σάκος που περιβάλλει το έγκλειστο δόντι γεμίσει με υγρό και μεγαλώσει ώστε να σχηματισθεί μια κύστη (κοιλότητα). Καθώς η κύστη έχει την τάση να μεγαλώνει, προβάλλει έξω από την γνάθο προκαλώντας μόνιμες βλάβες έξω στα γειτονικά δόντια καθώς και στο οστό, τα αγγεία και νεύρα των γνάθων.

Σπάνια, όταν μια κύστη δεν αντιμετωπισθεί μπορεί να αναπτυχθεί ένας όγκος από το τοίχωμα της με αποτέλεσμα να χρειάζεται πιθανά μια πιο σοβαρή χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση της. Παρόλο όμως την σημαντική προσοχή που δείχνουμε για τους έγκλειστους τρίτους γομφίους, πολλές μελέτες της Αμερικανικής Εταιρείας Στοματικών και Γναθοπροσωπικών Χειρουργών έδειξαν ότι τρίτοι γομφίοι που έχουν ανατείλει διαμέσου των ούλων και έχουν λάβει σωστή, όρθια θέση μέσα στο στόμα, παρουσιάζουν την ίδια πιθανότητα να εμφανίσουν παθολογικά προβλημάτα με τους  τρίτους γομφίους που παρέμειναν έγκλειστοι.

Πρέπει ο τρίτος γομφίος να αφαιρεθεί εάν δεν έχει δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα ακόμη;

Δεν προκαλούν πόνο και δεν είναι ορατά όλα τα προβλήματα που σχετίζονται με τους τρίτους γομφίους. Βλάβες μπορούν να προκύψουν χωρίς να το αντιληφθούμε. Οι τρίτοι γομφίοι αναπτύσσονται παράλληλα με το άτομο. Οι ρίζες τους μεγαλώνουν, η εξαγωγή τους γίνεται πιο δύσκολη και οι επιπλοκές πιο πιθανές. Επιπρόσθετα, με την πάροδο του χρόνου αυξάνεται η πιθανότητα να προκύψουν προβλήματα από τους τρίτους γομφίους. Κανένας δεν μπορεί να προβλέψει πότε θα προκύψουν επιπλοκές από τους τρίτους γομφίους, αλλά όταν εμφανισθούν αυτές μπορεί να είναι πιο επώδυνες και τα δόντια πιο δύσκολο να αντιμετωπισθούν. Υπολογίζεται ότι περίπου το 85% των τρίτων γομφίων χρειάζονται τελικά εξαγωγή.

Πότε θα πρέπει να αφαιρέσω τον τρίτο γομφίο μου;

Δεν είναι συνετό να περιμένουμε μέχρι οι τρίτοι γομφίοι να ξεκινήσουν να μας ενοχλούν. Γενικά η πρώιμη αφαίρεση των τρίτων γομφίων οδηγεί σε μια επουλωτική διαδικασία με λιγότερες επιπλοκές. Η Αμερικάνικη Εταιρεία Στοματικών και Γναθοπροσωπικών Χειρουργών επίμονα συνιστά την αφαίρεση των τρίτων γομφίων στην νεανική ενήλικη ζωή προκειμένουν να προβλεφθούν μελλοντικά προβλήματα και να εξασφαλισθεί η καλύτερη επούλωση.

Οι ερευνητές έχουν καταλήξει ότι ασθενείς που είναι σε μεγαλύτερη ηλικία μπορεί να εμφανίσουν υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης ασθενειών όπως περιστεφανίτιδα, δηλαδή φλεγμονή των ιστών που περιβάλλουν τους τρίτους γομφίους και τα γειτονικά δόντια. Τέτοιες περιοδοντικές φλεγμονές μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα στη γενικότερη υγεία σας.

Χειρουργείο εξαγωγής 3ου γομφίου

Τι συμβαίνει κατά την διάρκεια του χειρουργείου;

Πριν το χειρουργείο ο στοματικός και γναθοπροσωπικός χειρουργός σας θα συζητήσει μαζί σας τι θα πρέπει να ξέρετε. Είναι μια κατάλληλη ευκαιρία να κάνετε τις ερωτήσεις σας ή να εκφράσετε τις ανησυχίες σας. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ενημερώσετε τον γιατρό σας για κάθε ασθένεια που έχετε ή φάρμακα που παίρνετε. Η σχετική ευκολία με την οποία θα αφαιρεθεί ο τρίτος σας γομφίος εξαρτάται από ποικίλες παραμέτρους, συμπεριλαμβανομένου της θέσης του δοντιού και την ανάπτυξη των ριζών του. Για την αφαίρεση των εγκλείστων τρίτων γομφίων μπορεί να χρειασθεί μια πιο πολύπλοκή χειρουργική διαδικασία.
Οι περισσότερες εξαγωγές των τρίτων γομφίων εκτελούνται με τοπική αναισθησία. Γενική αναισθησία μπορούν να πραγματοποιηθούν σε οργανωμένο περιβάλλον κλινικής. Η νευραληπταναλγησία (μέθη) θα πρέπει να αποφεύγεται λόγω κινδύνου πιθανής πνευμονικής εισρόφησης. Ο στοματικός και γναθοπροσωπικός χειρουργός θα συζητήσει μαζί σας τις επιλογές που έχετε όσον αφορά την αναισθησία που είναι κατάλληλη για τη περίπτωση σας.

Τι συμβαίνει μετά το χειρουργείο;

Μετά το χειρουργείο, μπορεί να εμφανίσετε πρήξιμο και να αισθανθήτε ήπια ενόχληση, συμπτώματα τα οποία αποτελούν κομμάτι της φυσιολογικής επουλωτικής διαδικασίας. Τα κρύα επιθέματα μπορούν να βοηθήσουν στην μείωση του πρηξίματος και η αγωγή που θα σας συνταγογραφήσει ο γιατρός σας μπορεί να βοηθήσει να αντιμετωπίσετε την ενόχληση. Μπορεί να σας δοθεί η οδηγία να τροποποιήσετε τη δίαιτα σας μετά το χειρουργείο και σταδιακά να επανέλθετε στη κανονική σας δίαιτα