Τι είναι η βλεννογονίτιδα
Βλεννογονίτιδα αναφέρεται ως την φλεγμονώδη διεργασία των βλεννογόνων της στοματικής κοιλότητας και της γαστρεντερικής οδού. Η στοματίτιδα παραπέμπει σε φλεγμονώδεις καταστάσεις του στόματος συμπεριλαμβάνοντας όχι μόνο του βλεννογόνου, αλλά και της οδοντοφυΐας, του ακροριζίου και του περιοδοντίου. Χρησιμοποιείται επίσης ο όρος βλεννογονίτιδα της πεπτικής οδού, για βλεννογονίτιδα στη στοματική κοιλότητα και της γαστρεντερικής οδού ως μία ένοια.
Στην ξηροστομία μειώνεται ή ροή του σιέλου και μπορεί ή όχι να συνοδεύεται από βλεννογονίτιδα. Οι ποικίλοι βαθμοί σοβαρότητας της βλεννογονίτιδας σε ασθενείς που λαμβάνουν κυτταροτοξική θεραπεία κυμαίνονται από ήπιες αλλαγές αίσθησης, έως συρρέουσες, ελκώδης, αιμορραγικές βλάβες. Οι βλάβες αυτές μπορεί να είναι παρούσες σε όλη τη στοματική κοιλότητα και του γαστρεντερικού σωλήνα.
Τα συμπτώματα των ασθενών που σχετίζονται στην από του στόματος βλεννογονίτιδα περιλαμβάνουν αλλαγές στην αίσθηση, δυσκολία ομιλίας και κατάποσης, παρουσία πληγών και μερικές φορές ξηρότητας. Ακόμη εμφανίζονται συμπτώματα, όπως πόνος, αιμορραγία, λοίμωξη, εξέλκωση, ξηροστομία και αλλαγές στη γεύση.
Ο πόνος της βλεννογονίτιδας μετά από ακτινοθεραπεία–χημειοθεραπεία είναι ένα από τα σημαντικότερα κλινικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο γιατρός των ασθενών με καρκίνο κεφαλής & τραχήλου. Η βλεννογονίτιδα παρεμβαίνει στην άνεση της διατροφής, την επικοινωνία, την γενική ευημερία, και συμβάλλει στην επιβάρυνση της ασθένειας. Μπορεί να οδηγήσει σε μειώσεις της δόσης σε μελλοντικές θεραπείες και ως εκ τούτου επηρεάζοντας την πιθανότητα για βέλτιστο αποτέλεσμα και ανταπόκριση στη θεραπεία της υποκείμενης νόσου.
Η βλεννογονίτιδα έχει συνδεθεί με μια μειωμένη ποιότητα ζωής, ιδιαίτερα σε καρκίνο κεφαλής και τραχήλου με συναισθηματικές διαταραχές της διάθεσης, κατάθλιψη, θυμό σε ασθενείς που λαμβάνουν χημειοθεραπεία. Η καταστολή του μυελού των οστών επέτρεψε την κλιμάκωση της δόσης της χημειοθεραπείας και έτσι πραγματικά αύξησε την πιθανότητα της βλεννογονίτιδας. Ημερολόγια ασθενών έχουν προταθεί για την ενίσχυση των ασθενών στην περιγραφή της εμπειρίας τους για τη στοματική κοιλότητα και τις αλλαγές κατά τη διάρκεια της θεραπείας τους.
Ιστορικά η βλεννογονίτιδα είναι σχετικά μία απλοϊκή διαδικασία, που αποτέλεσμά της είναι η μη ειδική βλάβη των επιθηλιακών κυττάρων από κυτταροτοξικές θεραπείες και η καθυστερημένη αντικατάσταση αυτών των κυττάρων από τη βασική στιβάδα. Η ιστική βλάβη του βλεννογόνου μετά από ακτινοθεραπεία–χημειοθεραπεία είναι μια δοσοεξαρτώμενη παρενέργεια, η οποία περιορίζει τη λήψη τροφής και τη στοματική λειτουργία.
Η βλεννογονίτιδα που προκαλείται από τη χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία σχετίζεται με ειδικούς παράγοντες, χωρίς όμως να είναι απόλυτα κατανοητοί οι μηχανισμοί γένεσής της. Οι επιπλοκές του στόματος σε ασθενείς με καρκίνο κεφαλής-τραχήλου που λαμβάνουν ακτινοθεραπεία ή χημειο-ακτινοθεραπεία παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα.
Έχει προταθεί ένα θεωρητικό μοντέλο για την ανάπτυξη και ανάλυση της βλεννογονίτιδας που έχει πέντε φάσεις:
1) την έναρξη
2) την παραγωγή και ρύθμιση της μετάδοσης του μηνύματος
3) ενίσχυση και σηματοδότηση
4) εξέλκωση και
5) επούλωση.
Κάθε φάση περιλαμβάνει έναν καταρράκτη αντιδράσεων, θέτοντας τις βάσεις για την βλεννογονίτιδα ως πιο περίπλοκη από ότι πιστευόταν αρχικά. Το πρώτο βήμα στη διαδικασία, είναι η παραγωγή δραστικών ουσιών του οξυγόνου που θα οδηγήσουν σε άλλες βιολογικές διεργασίες και θα προκαλέσει την άμεση κυτταρική βλάβη.
Αύξηση στην έκφραση και την παραγωγή του μηνύματος παρουσιάζεται εξαιτίας της ενεργοποίησης μιας ποικιλίας παραγόντων μεταγραφής από τα είδη αντιδραστικού οξυγόνου, κατά την ακτινοβολία, και χημειοθεραπεία. Κατά την μεταγραφή και άλλοι παράγοντες όπως οι κυτοκίνες, μπορούν να ενεργοποιήσουν τα μονοπάτια που οδηγούν σε περαιτέρω βλάβη των ιστών και την κατανομή τους.
Κατά τη διάρκεια της σηματοδότησης και ενίσχυσης, οι οδοί που έχουν μεταβληθεί συνεχίζουν να επηρεάζουν ο ένας τον άλλο, οδηγώντας σε ένα περιβάλλον όπου έχει μεταβληθεί ο βλεννογόνος.
Τα τελευταία χρόνια έχει προτείνει ο Sonis (2010), επέκταση των στοιχείων που εμπλέκονται στην έναρξη και που μπορεί να εμπλέκονται στη φάσης της ενεργοποίησης. Αυτό φαίνεται θεωρητικό, καθώς συνεπάγεται μία διαδικασία στην οποία τα κύτταρα βλάπτονται με την ακτινοβολία ή την χημειοθεραπεία και υπάρχει απελευθέρωση μορίων, όπου αυτά συνδέονται με τους υποδοχείς των επιθηλιακών ενδοθηλιακών κυττάρων και τους ινοβλάστες. Αυτά στη συνέχεια να προκαλούν την έναρξη για μια διαδικασία που βλέπουμε ως βλεννογονίτιδα.
Πίνακας στον οποίον καταγράφονται ανά εβδομάδα οι μεταβολές στο στοματικό βλεννογόνο και η δυνατότητα λήψης τροφής.
| ΣΤΑΔΙΑ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΣ | |
| Grade 0 | Φυσιολογικός βλεννογόνος |
| Grade 1 | Ερυθρότητα και πόνος |
| Grade 2 | Έλκη Αποφυγή ξηράς τροφής |
| Grade 3 | Έλκη υγρή μόνο διατροφή |
| Grade 4 | Έλκη αδυναμία λήψης τροφής |
Η τακτική, ανά εβδομάδα παρακολούθηση και εξέταση της στοματικής κοιλότητας του ασθενούς από το Στοματικό & Γναθοπροσωπικό Χειρουργό ή τον νοσοκομειακό ή εξειδικευμένο Οδοντίατρο είναι αναγκαία.
Ο βαθμός βλεννογονίτιδας καταγράφεται σύμφωνα με τον Πίνακα της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ΠΟΥ) και προστίθενται τα αναγκαία φαρμακευτικά σκευάσματα ή δίνονται οι αναγκαίες κατευθύνσεις ως προς τη διατροφή.