Τι είναι οι σχιστίες (CLP);
Είναι μία κοινή δυσπλασία που ο κόσμος τις αναφέρει συχνά ως λαγόχειλο ή λυκόστομα.
Έτσι λοιπόν οι σχιστίες είναι μια κατηγορία περιπτώσεων ατελούς σύγκλισης των ιστών της κεφαλής. Η χειλεογναθοϋπερωιοσχιστία είναι η ατελής σύγκλιση του χείλους, της γνάθου (ή φατνιακής απόφυσης) και της υπερώας. Μπορεί να παρουσιαστεί μεμονωμένα σε μία από τις ανατομικές περιοχές ή και σε συνδιασμό όλων των παραπάνω.
Κατά την 4η-12η εμβρυική εβδομάδα ανάπτυξης, τα χείλη, οι γνάθοι και η υπερώα διαμορφώνονται στο έμβρυο. Στη διάρκεια του δεύτερου και τρίτου μήνα της εγκυμοσύνης τα μέρη του προσώπου σταδιακά θα αναπτύσονται ταυτόχρονα και συνενώνονται.
Μερικές φορές όμως υπάρχει μια ατελής ένωση και παρουσιάζεται η σχιστία (σχισμή στο πρόσωπο).
Η εξέλιξη της ιατρικής τεχνολογίας δίνει τη δυνατότητα να διαγνωστεί η ύπαρξη σχιστίας από την εμβρυική περίοδο με τον υπερηχογραφικό έλεγχο.
Εικόνες με υπερηχογράφημα σε έμβρυο με σχιστία
Οι σχιστίες μπορεί να διαμορφωθούν σε διάφορα μέρη του προσώπου, αλλά η πιο κοινή θέση είναι το χείλος, η φατνιακή απόφυση (οστό της γνάθου) και η υπερώα (ουρανίσκος).
Η σχιστία είναι ή πλήρης και παρουσιάζεται σε όλες αυτές τις δομές, ή αφορά μόνο ένα μέρος του χείλους ή της υπερώας. Ακόμη μπορεί να είναι ετερόπλευρη ή αμφίπλευρη. Θα πρέπει να γίνει γνωστό, πως σε ένα ποσοστό των παιδιών με σχιστία συνυπάρχει και κάποιο άλλο σύνδρομο μαζί.
Ο λόγος δεν είναι ακόμη σαφής και είναι δύσκολο να εξηγήσουμε γιατί παρουσιάζεται μία σχιστία.
Γνωρίζουμε ότι υπάρχουν κληρονομικοί παράγοντες που συμβάλλουν, αλλά δεν γνωρίζουμε τα ακριβή αίτια. Η κληρονομικότητα δεν ακολουθεί απλά μοτίβα. Τα κληρονομικά χαρακτηριστικά μπορούν να κρυφτούν και δεν μπορούν να εμφανιστούν σε κάθε γενιά. Για την εμφάνιση μιας σχιστίας, κληρονομικοί παράγοντες πρέπει να συμπίπτουν με άλλους παράγοντες. Αυτό είναι δύσκολο ακόμη να κατανοηθεί πλήρως.
Διατροφή παιδιών με σχιστίες
Η διατροφή των παιδιών με σχιστίες πρέπει να γίνεται με τρόπο που λειτουργεί καλύτερα για το παιδί. Θα πρέπει να δοθεί το ίδιο είδος τροφής με τα άλλα παιδιά της ηλικίας τους.
Τα παιδιά με σχιστία έχουν τα ίδια αντανακλαστικά για το θηλασμό και την κατάποση, όπως τα άλλα παιδιά, αλλά επειδή έχουν τη σχιστία, έχουν δυσκολίες στο πιπίλισμα (θηλασμό). Το μπιμπερό είναι απαραίτητο, διότι ο θηλασμός είναι η βάση για την ανάπτυξη των κινήσεων του χείλους και του στόματος.
Αντιμετώπιση της σχιστίας
Στα νεογένητα με σχιστία η αντιμετώπισή τους είναι πλέον άμεση και ξεκινά μετά τον πρώτο μήνα. Ο συνολικός σχεδιασμός μιας τέτοιας περίπτωσης όμως απαιτεί παραπάνω από μια επέμβαση κατά την διάρκεια της ζωής του παιδιού, έως και την εφηβία του.
Η θεραπεία συνίσταται από τη χειρουργική επέμβαση, ορθοδοντικής θεραπείας και λογοθεραπεία. Υπάρχουν καθιερωμένες χειρουργικές μέθοδοι για όλους τους τύπους των σχιστιών. Μεταξύ των χειρουργικών επεμβάσεων, μπορούν να πραγματοποιηθούν είδη θεραπείας, όπως η λογοθεραπεία και η ορθοδοντική. Κάθε παιδί θα έχει ένα ατομικό σχέδιο θεραπείας, ανάλογα με τον τύπο της σχιστίας.
Πριν την επέμβαση
Πριν την επέμβαση
Μετά την επέμβαση
Μετά την επέμβαση
Σε ασθενείς με σχιστίες του χείλους μόνο, η χειρουργική επέμβαση εκτελείται ήδη από ηλικία του ενός μηνός. Μερικές φορές δευτερεύουσες διορθώσεις μπορεί να χρειαστούν. Η μαλακή και σκληρά υπερώα μπορούν να συγκλιθούν σε διαφορετική χρονική στιγμή. Η μαλακή υπερώα κλείνει περίπου σε ηλικία των 6 με 12 μηνών, όπου το παιδί αρχίζει να μιλά. Σε αυτή τη διαδικασία, μόνο το οπίσθιο τμήμα της υπερώας κλείνει και η σκληρά υπερώα παραμένει ανοικτή. Στον πρώτο χρόνο της ηλικίας θα πρέπει να εκτελούνται και τυχόν διορθώσεις της μύτης και των χειλέων. Αυτό το στάδιο είναι σημαντικό για την υποστήριξη και την συμμετρική ανάπτυξη της μύτης κατά τη διάρκεια των πρώτων ετών της παιδικής ηλικίας, αλλά και την εξασφάλιση ενός αισθητικού αποτελέσματος της μύτης. Η σκληρά υπερώα κλείνει σε ηλικία 4 με 6 ετών περίπου που αρχίζει το σχολείο και το παιδί θα πρέπει να προφέρει σωστά ορισμένους ήχους. Καθώς ο ασθενής μεγαλώνει, η σχιστία στη σκληρά υπερώα θα μειωθεί σε μέγεθος. Περίπου 4 με 6 ετών, το μέγεθος της σχιστίας της σκληράς υπερώας είναι συχνά πολύ πιο μικρό και μπορεί να κλείσει με μια μικρή επέμβαση. Μελέτες έχουν δείξει ότι το πρόωρο κλείσιμο της σχιστίας στη σκληρά υπερώα μπορεί να περιορίσει την ανάπτυξη της άνω γνάθου. Αυτό μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητη εμφάνιση του προσώπου και κακή σύγκλιση των δοντιών.
Σε ηλικία περίπου 8-9 ετών γίνεται μεταμόσχευση οστού στην φατνιακή απόφυση (ή οστό της γνάθου). Σε αυτή την περιοχή της σχιστίας ανατέλει ο μόνιμος κυνόδοντας και αν λείπει οστό, το δόντι δεν μπορεί να ανατείλει σωστά. Μετά την τοποθέτηση μοσχεύματος οστού στην σχιστία, το δόντι μπορεί να αναπτυχθεί, να ανατείλει και να τεθεί σε σωστή συγκλισιακή θέση μέσα από την ορθοδοντική θεραπεία. Περαιτέρω διορθώσεις μπορούν να γίνουν στο τέλος της εφηβείας. Οι ασθενείς παρακολουθούνται τακτικά μέχρι την ενηλικίωση και αν απαιτούνται δευτερεύουσες διορθώσεις μπορούν να συζητηθούν και οι ασθενείς μπορούν να συμμετέχουν στην απόφαση σχετικά με την κατάλληλη χειρουργική επεμβάση.
Πριν την επέμβαση
Πριν την επέμβαση
Πριν την επέμβαση
Μετά την επέμβαση
Μετά την επέμβαση
Μετά την επέμβαση
Σε περιπτώσεις που δεν έτυχαν αντιμετώπισης ή παραμελήθηκαν για οποιονδήποτε λόγο, μπορούν να αντιμετωπιστούν και σε μεγαλύτερες ηλικίες.
Τα παιδιά με σχιστία (λαγόχειλο ή λυκόστομα) έχουν υψηλό κίνδυνο για λοίμωξη του μέσου ωτός.
Σε παιδιά με σχιστία, οι μύες του φάρυγγα δεν λειτουργούν σωστά και η λειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας μπορεί να επηρεαστεί. Ο πόρος (σωλήνας) της ευσταχιανής σάλπιγκας συνδέει το φάρυγγα με το μέσο ους (αυτί) και ρυθμίζει την πίεση του μέσου ωτός. Μία ίση και κανονική πίεση είναι μια προϋπόθεση για φυσιολογική ακοή. Στη χρόνια φλεγμονή του μέσου ωτός μπορεί να αναπτυχθεί αρνητική πίεση και έτσι να παραχθεί στο μέσο ους υγρό. Κατά την εξέταση το υγρό μπορεί να παρατηρηθεί πίσω από το τύμπανο και η αρνητική πίεση μπορεί να μετρηθεί με μια απλή μέθοδο. Η χρόνια φλεγμονή θα προκαλέσει προβλήματα ακοής, τα οποία ποικίλλουν σε σοβαρότητα. Είναι συχνά σε παιδιά με σχιστίες, αλλά μπορεί επίσης να εμφανίζονται και σε παιδιά χωρίς οποιαδήποτε δυσμορφία.
Σε ύπαρξη χρόνιας φλεγμονής για μεγάλο χρονικό διάστημα, το ακουστικό τύμπανο πρέπει να τρυπηθεί και το υγρό να απομακρυνθεί με αναρρόφηση ώστε η πίεση να επανέλθει στο φυσιολογικό. Μερικές φορές η οπή στο ακουστικό τύμπανο πρέπει να παραμείνει ανοικτή για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, για να αποφευχθεί ο σχηματισμός νέου υγρού. Προκειμένου να διατηρηθεί η οπή στο ακουστικό τύμπανο, ένας μικρός πλαστικός σωλήνας, τοποθετείται και πρέπει να παραμείνει για μερικούς μήνες. Η θεραπεία αυτή πρέπει να γίνεται με γενική αναισθησία. Προβλήματα ακοής που οφείλονται σε χρόνια φλεγμονή ή δυσπλασία του μέσου και/ή έσου ωτός μπορεί να είναι δύσκολο να ανιχνευθούν. Μερικά από τα παιδιά με σχιστίες έχουν δυσπλασίες του μέσου και/ή έσου ωτός.
Λογοθεραπεία
Μερικά παιδιά με σχιστία (λαγόχειλο ή λυκόστομα) θα χρειαστούν λογοθεραπεία για να διορθώσουν την άρθρωση, αλλά και να αναπτύξουν την ομιλία και την κίνηση στη γλώσσα. Η λογοθεραπεία μπορεί να ξεκινήσει περίπου 3 ετών και μερικές φορές νωρίτερα. Η ομιλία και η κίνηση στη γλώσσα βελτιώνεται με το παιχνίδι και την αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους γύρω από το παιδί. Λογοθεραπευτές θα παρέχουν πληροφορίες στους γονείς, τους δασκάλους και το προσωπικό σε κέντρα ημερήσιας φροντίδας. Το παιδί θα βελτιώσει την ανάπτυξη της ομιλίας, αν:
- αναπτυχθεί ένα κανονικό πρότυπο με πιπίλισμα και κατάποση,
- υπάρχει ένα επιπλέον ερέθισμα για την άκρη της γλώσσας και τα χείλη,
- τα χείλη και η μαλακή υπερώα μπορούν να λειτουργούν πρόωρα.
Όταν παραμένει η σχιστία στη σκληρή υπερώα (υπολειμματική σχισμή), μπορεί να είναι πιο δύσκολο να αναπτυχθεί φυσιολογική άρθρωση και να οδηγήσει σε εσφαλμένα πρότυπα λόγου.
Ορθοδοντική θεραπεία
Η ορθοδοντική θεραπεία μπορεί να ξεκινήσει στην ηλικία των 7-8 ετών.
Η τελική φάση της ορθοδοντικής θεραπείας εκτελείται συνήθως όταν ο ασθενής είναι 12-14 ετών. Από την πρώιμη παιδική ηλικία, ένας ορθοδοντικός μπορεί να ασχοληθεί με την αξιολόγηση της προόδου και της ανάπτυξης των δοντιών. Τα παιδιά που έχουν ανάγκη από μεταμόσχευση οστού, συχνά απαιτούν ενεργή ορθοδοντική θεραπεία πριν από την επέμβαση. Η επόμενη φάση της ορθοδοντικής θεραπείας, συνήθως εφαρμόζεται όταν όλα τα μόνιμα δόντια έχουν ανατείλει (12-14 χρόνια). Η ορθοδοντική θεραπεία γίνεται συνήθως με σταθερά ορθοδοντικά μηχανήματα. Εάν υπάρχει έλλειψη δοντιών στην περιοχή της σχιστίας, αυτό μπορεί να αντιμετωπιστεί με την προσθετική και ορθοδοντική όταν ο ασθενής είναι 18-20 ετών.
Το σημαντικό για τους γονείς που το παιδί τους αντιμετωπίζει τέτοιο πρόβλημα, είναι πως πρέπει να γνωρίζουν ότι η αντιμετώπιση είναι σχεδόν άριστη, καθώς και ότι δεν υπάρχει στο μεγαλύτερο ποσοστό των περιπτώσεων, καμία άλλη συνδρομή.